این مقاله پیش تر در مجله بخارا (ایران) چاپ شده است

………………………………………………………………………………….

مسعود حسینی پور

    دعای آقا صالح، سرباز سابق  ارتش سرخ

در شماره گذاشته اشاره ای به پاتوق دوستان درگالری عکس کاروانسرای عالم جان در بخارا و کمک های آنها به خود داشتم.  در یکی از سفرها در اطراف مسجد بلند دنبال خانه ای میگشتم که  گویا خوش سلیقه مرمت شده است. متاسفانه سرایدارخانه نبود. در این هنگام یکی از یاران پاتوق سر رسید وگفت: در نزدیکی اینجا محله ایرانی نشینی است که در آن مرد خوش صحبت و کهنسالی  بنام آقا صالح زندگی میکند که قطعا از دیدن مسافری از ایران چاق ![ خوشحال] میشود. با هم به منزل آقا صالح که در نزد پسرش زندگی میکند رفتیم.  مصاحبت  با آقا صالح نودو سه سالهِ  خوش کلام که حافظه تیزش شنونده را به اعجاب میاورد مرا چنا ن مجذوب کرد که تا کنون چند بار دیگر به دیدنش رفته ام و هر بار چاق!! و سبکبال از حضورش مرخص شده ام. منزل آقا صالح در نزدیکی مسجد بلند که از بناهای زیبا و تاریخی بخارا است قرار دارد و عبادتگاه سنی ها است ولی اکثر مردم آن محله مانند اوشیعی مذهب هستند. مسجد بلند در اوائل قرن شانزده میلادی ساخته شده ،وجه تسمیه  آن بخاطر احداث مسجد بر روی سکویی میباشد و مسجد با سطح نسبتا کم  بر روی آن  مرتفع بنظر میرسد.نمای خارجی مسجد گچی و سفید است . دیوارهای درون مسجد و محراب آن  با کاشی های سبز رنگ که به گل منقوش  پوشیده شده اند هر ببینده را خیره میکنند. محراب مسجد بلند یکی از زیباترین محراب های بخارا است. آقا صالح تا چند سال پیش که قوت راه رفتن داشته، بهنگام فراغت در محافل مذهبی همسایه ها  مانند سوگواریهای  محرم  و یا  تولد ائمه شرکت کرده  و بنا به علت تجمع، منقبت خوانی و یا مداحی میکرده است. آقا صالح  سرباز ارتش سرخ  بوده و در تمام طول جنگ دوم جهانی بر علیه ارتش فاشیستی آلمان جنگیده است و پس از پایان جنگ نیز گردانش  یک سال در اروپا مستقر بوده است( جمعا پنج سال).  او با افتخار از فتح بوداپست (مجارستان ) و بخارست (رومانی) که یادگار آن مقدار زیادی مدال است یاد میکند. متاسفانه در حین صحبت در باره جنگ فراموش کردم که از این مردمذهبی در باره  اجرای اداب و فرائض مذهبی سربازان مسلمان ارتش سرخ در هنگام جنگ سئوال کنم:  ایا آنها هنگام استقرار در محل، نماز میخوانده و روزه میگرفته اند؟. دفن همرزمانشان بطریق اسلامی بوده است؟. ایا در ماه محرم سوگواری میکردند؟. آقا صالح در بیشتر موارد در تضمین  گفته هایش به گونه ای روان اشعار چند بیتی میخواند، مانند:

اگر بیضه زاغ ظلمت سرشت    نهی زیر طاوس باغ بهشت

به هنگام آن بیضه پروردنش    ز انجیر جنت دهی ارزنش

دهی آبش از چشمه سلسبیل      در آن بیضه دم دهد جبرئیل

شود عاقبت بیضه زاغ، زاغ     برد رنج بیهوده طاوس باغ

در اواخر ملاقات از او خواهش کردم که مدحی بخواند تا از آن برای استفاده از فیلم مستند استفاده کنم ولی او به تلاوت سوره هایی از قران بسنده کرد و در این هنگام با وجود کهولت از جای برخاسته ، شب کلاهش را آورد تا به احترام کلام خدا سرپوشی بر سر داشته باشد. هنگام خداحافظی هم طبق معمول دعایی خواند که این بار چنین بود:

بسم الله  الرحمن الرحیم، الحمداله رب الشاکرین

الهی مملکت ما را در آسایش نگه دار. فتنه روی زمین را بر طرف کن. کشت و کار دهقانان را برکت مرحمت کنید. کشتگان همه جمیعت، گذشتگان خانواده (ها را) جمیعا قرین رحمت کنید. شمایان [حضار] را هم به هر نیت خیری که به دلتان است، به حرمت چهارده معصوم پاک، خدواند  به نیتتان برساند…آمین.

………………………………………………………………………………………..

پس نویس: متاسفانه آقا صالح در سال 2015 در سن 91 سالگی فوت کرد